Gagauziyanın yaşayannarı, angıları geçirdilӓr aaçlıı 1946-1947-nci yıllarda, unudamayacȇklar, aklından silӓmeyeceklӓr yaşamanın o çirkin sayfalarını. O yıllar taa büün dӓ debreştirerlӓr cannarı. Aaçlık kurbannarın anmak günün koyulması enidӓn bakılacȇk Halk topluşun deputatlarınnan canavar ayın 15-ndӓ.
Büün aaz kaldı o insannardan, angıları halızdӓn annêêrlar ‘‘aaçlık’’ lafın manaasını. Onnarın aklına getirmekleri açıklêêrlar gagauzların zor ecelini hem adamlıını.
Baş küüyünün yaşayanı İvanna Vidova aklına getirdeer, ani o vakıtlar iyӓrdilӓr hepsini ne bulardılar.
«O yıllarda yoktu çok imaa, kimär kerä hiç ta yoktu ne iyelim. Kurtarardı o, ani bobamız işlärdi masloboykada, da kimär kerä evä getirärdi jmıh. Evdä sä anam yapardı jmıhtan hem papşoy unundan mamaliga. Ama vardı vakıt açan yoktu hiç ne imää, da savaşardık neylensä yaşamaa, sıra geldi tutmaa patkan da pişirmää onnarı, otu da iyärdilär. Küüda birazı tutardılar köpekleri hem kedileri da ölä kaldılar diri. Ama bizizm aylä bir keret tä köpek imedi. O yıllar insan gezärdi çarıklan, angılarını yapardılar domuz derisindän, onnara däärdilar pastalı»,- annattı İvanna Vidova.
Kazayak küüyündӓ aaçlık vakıdında insan etini dӓ imişlӓr.
«İnsan aaçlıktan yabanı gibi olurmuş, fikirleri sivişärmiş, çirkin işlär yaparmış. Bu kanibalizm oluşu işidildi bütün küüyä. Da aaçlık kahırından kaarä, insanın yaşamasında peydalandı korku da. Düşünerim, ani bizim şindiki insan dayanamaycȇydı, geçirämeyceydı aaçlıı»,- söledi Evgeniya Gaydarji.
Pek zordu o vakıt uşak bakmaa, büütmӓӓ, terbi etmӓӓ. Küçük uşak annamêêr, ani yok, o isteer.
«Maaledä vardı insan, angısı duudurtmuş taman bu zor kış zamanında. Uşaan anası öldü, da üç aftalık uşak kaldı bobasının elindä. Bizi yollardılar imää götürelim. Ama yaşamadı o uşak, suuklar geldiynän geçindi, birkaç gündän sora öldü onun bobası da. Tä bölä aaçlık aldı genç ayleyi», — yaşlarlan gözlerindӓ annattı Varvara Çoban.
Gezärdi o vakıtlarda taligalar, toplaardılar ölü insannarı, ama çok kerä atarmışlar o taligaya dirileri dä.
Kazayak küüyünün yaşayanı Stepan Çoban bütün yaşamasında tuttu aklında nicӓ o taliga geçti onnarın sokaanından.
“Tutêrım aklımda, taliga bizim sokaamızdan geçärkän, üklü insannarlan, kimin sa eli sarkardı, karıların saçları sürünärdi tozda. Insannar korkuylan bakardılar, neçinki annardılar, ani sabaa var nicä o da bu taligada olsun. Bir adam, angısını sıbıtmışlar o taligaya diriykänä, o acı yaşlarlaan alaardı, yalvarardı indirsinnär onu erä, neyä ona taligacı geeri dediydi:”Bän senin için ikinci sıra gelmeyecäm” – aklına getirdeer Stepan Çoban.
Stepan Nikolaeviçin laflarına görӓ bu taligacılar yaşardılar bir küüdä bu insannarlan. Onnar var niceydi olsun komuşu, uzak hısımnar, yada insan, angısınnan nezmansa sän buluştun, angısına seläm verdin.
Gagauziyada aaçlık vakıtlarında 1946-1947-nci yıllarda öldü hepsi yaşayannarın sayısının üçüncü payı, gagauz küülerindӓ ölüm olayların sayısı taa büüktü, nekadar komuşu dolayların küülerindӓ.
Aklınıza getirelim, ani Halk topluşun deputatları Elena Karamit hem Ekaterina Jekova taa 2018-nci yılda çıkardılar iniţiativa aaçlık kurbannarın günü olsun. O vakıt iniţiativa deputatların seslerin läzımnı sayısını toplayamadı. Bu yıl soruşa enidӓn döndülӓr. Cümnӓ seslentileri bu iniţiativaya görӓ geçtilӓr Komratta, ceviz ayın 13-ndӓ. Şindi bu soruş genӓ bakılacȇk Halk Topluşun oturuşunda angısı geçecek canavar ayın 15-ndӓ.
