Avtonomiyanın yaşayannarı kasım ayın 8-dä gagauz milli Kasım yortusunu kutlayaceklar. Hep o günü da pravoslav klisesi bakȇr Ay Dmitriy gününü. Gagauzlarda Kasım yortusu çiftçi yılın bitkisini nışannȇȇr hem kış zamanın çeketmesini belli eder. İlerdän bu vakıt çorbacılar ödeşärdilär çobannarlan hem annaşardılar onnarlan işlesinnär gelecek yılda da.
Eskidän kasım ayın 8-dän gagauzlar türlü işleri kırlarda, aullarda başarardılar, evdä maazada da eni şarap duruklanardı. Eski adetä görä, Kasım yortusunda çorbacılar kuzu kesärdilär, onu kurban edärdilär, deyni kış vakıdında hayvanarlan bişey olmasın. Şindiki zamanda bu yortuya hepsi toplanȇrlar evä, gözäl nışannȇrlar yortuyu, biri — birilerinä dattırȇrlar eni şarabı hem datlı imekleri.
Gagauziya kultura bakannıı bu günä karşı açıkladı Kasım yortusunun legendasını. Bu legenda annadȇr bir genç çoban için, onun sevgilisi için hem onnarın eceli için.
Legendanın baş kahramanı – bir genç çoban, angısı pek arifmiş, hem pek sevärmiş hayvannarı. İnsan korkusuz kendi koyunnarını ona brakarmış, neçinki o pek ii onnarı bakarmış. Ama bir kerä onun başına bir kahır gelmiş, büük yaamurda bu çoban bir koyuncuu kaybetmiş.
Açan çorbacilar gelmişlär da görmüşlär, ani hayvannarın sayısı azaldı, onu pek düümüşlär, ani o kalkamadı erindän. O vardı nicä ölsün acidan hem yaralardan, ama onu kurtarmış genç gözäl kız, angısı gelärmiş ilaçlamaa onun yaralarını her geçä.
Çoban bütün ürektän sevmiş kızı, da herzaman bekläärmiş gelsin gecä, deyni buluşsun sevdasınnan. O istäärmiş buluşmaa taa sıkça kızlan, ama gözälinka sade aalarmış, da yalvararmış dayansın genç olan gelmeyincä onnarın saadı deyni birerdä olmaa.
Ama çoban seslememiş kızı. O gitmiş kızın ardından güneşin ilk şafkları göründüynän. O pek şaşmış ondan ne görmüş. Kız atlamış dereyä, neredä nezamansa kaybelmişti koyuncuk, da kayıp olmuş su altında.
İkinci gecedä da hep ölä olmuş. Üçüncü gecä da açan kız istemiş atlamaa su içinä, o onu durgutmuş. Kız sa çeketmiş aalamaa, deyni kolversin onu, ama olan onu kolvermäärmiş.
«Ne yaptın sän? Bizim kısmetimizi faladın. Dayanaydın taa bir gün, derenin çirkin falları kolvereciydilär beni, da birerdä olacȇydık. Ama bölä derä cezasını verecek. Al koyunnarı da götür bırdan uzaa», — aаlarmış acı yaşlarlan kız.
Açan gün duudu, kış dönüşmüş koyuna. Bu olay olmuş kasım ayın 8 zinä karşı. Çoban daatmış evlerä hepsi koyunnarı. Sora, dönüp geeri, atlamış derä içinä…
Ama insan sölärmiş, ani her ilkyaz, güzün bitkisinä kadar, o hem onun gözäl eşi gecelerdä gelärmişlär koyunarın otlamak erlerinä, yardım edärmişlär çobannara. O zamannardan kızlan çobanın peydalanmasının gününä däärmişlär «Hederlez», «Кasım» da o günä, açan onnar kaybelämişlär.
