Bu yıl, kasım ayın 12-dä, tamannanȇr 30 yıl gagauz halkının 2-ci topluşundan beeri, açan Moldaviya Soţialist Respublikasının içindä Gagauz Avtonom Sovet Soţialist Respublikası kurulması için karar verildiydi. Bu data sayılȇr Gagauz Respublikasının diil ofiţial kurulmak günü.
Diskussiya klubları gagauz halkının soruşların çözmesi için çekettiydilär kurulmaa 1980- nci yılların bitkisindä. Ozaman, hederlez ayın 21 – dä 1989 yılda geçtiydi «Gagauz halkı» akıntısının ilk topluşu, angısında kararlandıydı kurmaa Gagauz Avtonom Sovet Soţialist Respublikasını Moldovanın içindä, angısının baş kasabası olacȇydı Komrat.
Ama var taa da bir önemli data gagauz halkının istoriyasında, urguladı Gagauz Respublikasının aktivistlerindän biri Konstantin Tauşanji «Gagauziya gün gündän» GRT kanalın programmasında.
«Ozaman, kasım ayın 12-dä geçtiydi ikinci syezd (topluş). O gün çok dartışmaklar olduydu, neçinki sayardılar, ani Gagauz Respublikasının kurulması için işlär konstituţiyaya karşı yapılmıştılar. Ozaman, topluşta pay almış gagauz halkının temsil edenneri birleştiydi heptän. Komunistlär da, komsomollar da bizimnän birliktäydilär. Bölä halkın birleşmesi, nicä olduydu o topluşta, sanȇrım, artık olmayacȇk. Ozaman okadar kızgındı atmosfera, ani var nicäydi yımırta pişsin. Çok türlü sözleşmeklerdän sora, ayırmak hep okadar da oldu, da kuruldu Gagauz Avtonom Sovet Soţialist Respublikası Moldovanın içindä», — annattı Konstantin Tauşanji.
Ama, saabası, kasım ayın 13-dä 1989 yılda, Moldaviya soţialist respublikasının üüsek prezidiumu geri urdu o topluşunun kararını, aadlayıp onu konsituţiyaya karşı kabledilmiş kararı. Da sadä harman (avgust) ayın 19 –da 1990 yılda, açan komrattakı «Drujba» kinoteatrusunda geçti hepsi uurlardan deputatların syezdı (topluşu), alındı karar Gagauz Respublikasının kurulması için, angısı sora 4 yıl yaşadı.
Gagauz halkı milletliini korumaa deyni uzun zaman savaştı. Bu üzerä, 1994 yılın kıran ayın 23-dä, Moldovanın parlamentı Gagauz Respublikasının liderlerinnän barabar annaştılar, da o günü kabledildi «Gagauz Yerinin maasuz statusu için» kanon.
Butakım, kıran ayın 23 –çü ofiţial urunda sayılȇr Gagauz Erinin avtonomiya kurulması günü. Ama diil lääzım unutmaa, ani Gagauz Respublikasının kurulması için karar seftä kabledildiydi kasım ayın 12-dä 1989 yılda, nışannadı Konstantin Tauşanji.